by marc gf zaan -

snorremans

Een maand geleden hing ik achterover in de stoel van een Amsterdamse barbier. Samen met 163 anderen, dat u niet meteen denkt dat ik een voorkeursbehandeling verdiend had of zo. Nee, ik had me zonder enige weerstand laten verleiden mijn weelderige baard op te offeren voor een goed doel. Een wereldrecordpoging, een shavedown als aanloop naar Movember, het grote snorrenkweekprogramma ten behoeve van de strijd tegen prostaat- en teelbalkanker. Gewoon, omdat wij mannen ook liever niet creperen aan de gevolgen van deze akelige ziekte.

Het idee was om samen met de mannen van de Windjammers, Soigneur en Het is Koers een korte rit te rijden die zou eindigen in de stoel van de man met de schaar. Dit boertje verdwaalde uiteraard hopeloos in de grote stad, maar ondanks alles was ik ruim op tijd om me het mes op de keel te laten zetten. Een zaal vol vreemden. De een met al wat meer gezichtshaar dan de ander. Wat in het geval van de aanwezige vrouwen niet meteen ongunstig bleek, maar dat uiteraard geheel terzijde. Veel enthousiasme ook. ‘Gaat ie er echt af?’ Niet bestaande vraag, die ik met graagte bevestigend beantwoordde. Voor het goede doel. En natuurlijk om eens mee te maken hoe het nou voelt om door een ander geschoren te worden. De lotions, de hete handdoeken, het glimmende lemmet van een ouderwets scheermes in de vaardige handen van een zwetende barbier die al een paar uur achtereen productie staat te draaien.

Daar sta je dan. Voor het eerst in ruim een jaar met een bloot gezicht. Grijnzend. Een klein beetje onwennig. Twee boze kleuters thuis, die een papa met een baard willen. Een vrouw die gruwelt bij het idee van een snor. Jaja, de offers die een man moet brengen. Die snor. Die vermaledijde snor. Wie A zegt enzovoorts. Na een paar dagen aarzelen gaat het mes er in. Weg met die drie dagen baard. Geen onzinsnorren van spaghetti, slagroom of potloden meer op Facebook. Het moet maar. Dat was de deal. Niet van harte, echt niet. Niet helemaal zuiver ook. De verleiding om de rest ook maar te laten groeien blijft de kop opsteken. Maar potverdrie mensen, het is voor het goede doel. Even doorbijten nog.

Morgen loopt Movember af en een ding is wel duidelijk, wanneer je er op let hoe hard zo’n snor nou eigenlijk groeit, dan is het resultaat maar droevig. Verwacht geen woeste knevel, geen volwaardige walrus, noch het uiterlijk van een diender met meer dan 40 dienstjaren. Maar het is een snor. Een beetje rossig, zoals altijd. Nog steeds niet helemaal in zijn definitieve vorm. Iets zegt me dat het experiment nog niet ten einde is. Maar daar draait het allemaal niet om. Het doel was het goede. Een mooi bedrag voor de strijd tegen kanker. Dus kom over de brug, doneer op mijn Mospace. Voor mij, voor mijn team, voor de snor, in de hoop dat ik de snor wereldkundig durf maken, dat de snor snel weer verdwenen zal zijn, maar vooral voor al het goede werk dat mijn en al die andere duizenden snorren kunnen financieren. Aarzel niet, Movember is bijna voorbij…

by marc gf zaan -

een liefhebbend geheugen

‘De 142 beste Nederlandse en Vlaamse sportverhalen van 1880 tot nu.’ De ondertitel van de herziene en uitgebreide versie van het in 2007 verschenen boek ‘Sport’ schept minstens zoveel verwachtingen als de nagenoeg bijbelse omvang van het boek zelf. Ruim duizend flinterdunne bladzijden zijn er nodig om de uitgebreide bloemlezing van Nederlandstalige sportverhalen te bundelen. De uitgebreide inleiding gaat diep in op het ontstaan van de georganiseerde sport in Nederland en Vlaanderen en dan met name de schriftelijke getuigenissen daar van. De invloed van het een op het ander. De groeiende interesse voor de beleving van Sport, en de daar soms op vooruit lopende ontwikkeling van het schrijven over sport in het bijzonder. Eén ding mogen we daarbij zeker niet over het hoofd zien van samensteller Arthur van den Boogaard, een goed sport-journalistiek verhaal is nog geen goed sportverhaal. In deze bundel dus geen voetbaluitslagen van de derde klasse amateurs. ‘Een goed sportverhaal is een goed verhaal’, lees ik in de inleiding. Een goed verhaal kan mij altijd boeien en dat heb ik geweten.

Vierendertig van de honderdtweeënveertig sportverhalen in dit boek gaan over wielrennen. In eerste instantie lijkt het dus een beetje flauw om me daar toe te beperken. Ik doe het toch. Wielersport heeft nu eenmaal verreweg mijn grootste interesse en laten we eerlijk zijn, wie volgt er nu HIK om een recensie te krijgen over tweeënvijftig voetbalverhalen? Fietsen dus. Ik lees over de opkomst en ondergang van Jaap Eden, leer over het genie van Pieter Daniël Moeskops, verbaas me over combines, geniet van de heroïek in de vroege uitgaven van de Tour de France. De stijl van de verhalen geeft een hint naar de periode waarin ze geschreven zijn. Namen beginnen mij pas halverwege de jaren vijftig wat te zeggen. Nog eens vijfentwintig jaar later wordt het tastbaar voor dit product van de bloemenkinderen. Zoetemelk, Hinault, de zo niet bij de koers passende uitstraling van Laurent Fignon. Daar beginnen de herinneringen. De herkenning. Dat laatste is misschien niet helemaal waar. Doorheen het hele boek, de hele geschiedenis van de wielerverhalen schemert een spoor van herkenning. Een aaneenschakeling van publiek geheim, het hart van de koers. De feiten zijn voor mij als lezer soms nieuw, het wezen van het wielrennen verandert er niet door.

In zijn inleiding belooft Arthur van den Boogaard ons paralellen, inzichten en kruisverbanden. Hij overdrijft niet. Naarmate je als lezer vordert in het boek beginnen er dingen op hun plek te vallen. Onbedoeld, het boek is immers samengesteld uit een grote hoeveelheid losse verhalen door even zoveel schrijvers. Het beeld dat ontstaat, geeft je als lezer langzaam het gevoel een kijkje te mogen nemen in de sportwereld van de afgelopen pakweg honderddertig jaar. Het knappe van dit boek is de manier waarop je uiteindelijk het gevoel krijgt dat het niet langer om louter wielrennen gaat. De mores van de tijd, de ontwikkeling van het collectieve denken. De voors en de tegens van het wielrennen, van sport tout court. De ongebreidelde liefde voor de sport en de angst voor de wereld die het heeft geschapen. Alles komt samen en gaat tegelijkertijd zijn eigen weg. ‘Een liefhebbend geheugen corrigeert’, heb ik op pagina 776 gezien. Ik zal het boek opnieuw moeten lezen. Helemaal. Zelfs die tweeënvijftig verhalen over voetbal. ‘Sport is sport en niet iets anders.‘ Het staat er echt. Misschien is het waar, maar onze recente geschiedenis zou een heel stuk minder spannend zijn zonder Sport.

 

Op vraag van wielerblog Het is Koers schreef ik bovenstaande recensie van het vandaag uitgekomen boek Sport van auteur/samensteller Arthur van den Boogaard. Uitgegeven bij Uitgeverij Nieuw Amsterdam.

by marc gf zaan -

Zomerkoorts: 16. Givors – Mont Ventoux

‘Maak je je vader even wakker lieverd?’ Leontien kijkt over haar boek in de richting van haar dochter, die net aanstalten maakt om naar het zwembad te gaan. ‘Ik denk niet dat hij de etappe van vandaag wil missen.’ Marianne glimlacht en laat haar tas in het gras ploffen. ‘Pap. Pap!’ Zachtjes schudt ze aan de hangmat. Haar vader snurkt ongestoord verder. ‘Pap! Kom je eten, voor het koud wordt?’ Ze grijnst in de richting van haar moeder. Eddy laat haar woorden langzaam op zich inwerken. Schiet dan overeind, verliest zijn evenwicht en tuimelt hals over kop uit de hangmat. ‘Waarom maak je me dan niet eerder wakker?’ Verbolgen kruipt hij overeind. Ziet dan de olijke grijns van het kind. ‘Het is zeker helemaal nog geen..?’ Ze schudt haar hoofd. ‘Half drie.’

…

In de volle bar wijzen alle neuzen dezelfde kant op. Een meisje haalt lege glazen op. Voorzichtig laverend tussen de tafeltjes. Onmogelijk niet in iemands beeld te staan. Hier en daar klinkt zacht commentaar. Niet op het meisje, op de renners. Op het verloop van de koers. Verder heerst een gespannen stilte. Een man komt binnen. Houdt stil in het deurgat. Kijkt naar de geconcentreerde gezichten. ‘Is het nog ver?’ ’10 kilometer.’ ‘Onze jongens zitten er nog bij.’ Enthousiasme borrelt op in de kleine ruimte. ‘We kijken Tour de France’, klinkt het droog in een hoek. Algemene hilariteit.

…

Over het overvolle terras klinken de zoete klanken van een eenmansorkest. Franse liedjes. Bekend en minder bekend. Het doet er niet toe.  Bestek tikt op borden. Stoelen schuiven over de natuurstenen vloer. De lange rij voor het buffet wordt slechts heel langzaam korter. Aan het andere uiteinde van de lange rij tafeltjes verdrinkt de muziek in het geroezemoes. Leontien ziet hoe haar Eddy op gaat in een geanimeerd gesprek met hun tot voor kort totaal onbekende tafelgenoten. Zijn migraine lijkt helemaal over. Gelukkig.

Het gesprek schiet van links naar rechts, van voor naar achter. Grollen en ontboezemingen wisselen elkaar af in een moordend tempo. Anekdotes die je deelt met wildvreemden. Op de Franse nationale feestdag. Omringd door landgenoten. De koers leek ver weg, maar niets blijkt minder waar. Sterke drankverhalen uit ver vervlogen jeugdjaren vloeien naadloos over in een clichérijke discussie over Armstrong. Over de vele koersen die Merckx nooit zonder doping heeft kunnen winnen. Over Virenque. De Franse bergkoning die ieder jaar opnieuw betrapt leek te worden en desalniettemin als een held vereerd werd. Meningen worden geuit, gepareerd, weerlegd, overboden.

Eddy kaatst heen en weer tussen veroordelen en vergoelijken. Hij houdt van het wielrennen. Van het spel. De heroïsche verhalen die de sport gemaakt hebben tot wat ze is. En zeker de Tour de France. Dat doping een soort van vals spelen is kan hem niet overtuigen. Niet meer. ‘Ach, hebben we niet allemaal wel eens een jointje gerookt?’ Als door een angel gestoken is Eddy weer bij de les. ‘Hoe ze dat bedoelt. Wat ze er mee wil zeggen.’ De vrouw kijkt geschrokken naar Eddy’s verhitte gelaat. Dan dringt tot hem door dat ze zijn demonen niet kent. Niet kan kennen. ‘Laat maar’, mompelt hij verontschuldigend, ‘misschien heb je wel gelijk’.

Voorzichtig schuift Eddy zijn stoel naar achteren. ‘Even naar het toilet.’ Terwijl hij zich van het gezelschap verwijderd, hoort hij hoe Boonen ter tafel wordt gebracht. Boonen, cocaïne. Het gonst door zijn benevelde hoofd. Voor hem speelt een meisje met lange blonde krullen met een handvol kiezeltjes. Hoe oud zou ze zijn? Twee, drie misschien? ‘Kleine kinderen, kleine zorgen…’

 

De titel doet het misschien al vermoeden, deze maand is de Tour de France aanleiding voor een dagelijks feuilleton. In de eerste plaats bedoeld voor wielerblog Het is Koers, maar vanzelfsprekend ook hier te volgen. Het begint bij de proloog.